यदृच्छया श्रुतो मन्त्रश्छन्नेनाऽथ छलेन वा ।
पत्रेक्षितो वा व्यर्थः स्यात्प्रत्युतानर्थदो भवेत् ॥ (श्रुत प्रकाशिका )

ते हि विद्वन्मानिनः स्व्मतानुसारं शास्त्रेषु परिवर्तनस्यापराधिकं प्रयत्नं कुर्वन्तः शास्त्र -रूपिणं परमात्मानं हिनाङ्गं व्रिकृताङ्गञ्च कृत्वा स्वकीयं पाण्डित्यं प्रकरयन्ति । परम्परेयं निन्दनीया त्याज्या च ।

शास्त्रे न योजयेत्किञ्चिन्नकिञ्चित्खण्डयेन्नरः ।
हरेः शरीरवैकल्याज्जायते धर्मसंक्षयः ।। (गोवंशमहिमामृतम्)

अत एवमार्ष -ग्रन्थानां वेद -शास्त्र -पुराणानां संरक्षणाय, संवर्धनाय च प्राकृतिक -वातावरणै सुसज्जिते, सुन्दरे, शान्त,एकान्ते, विशाल -भू -खण्डे, पुष्प -कलौषधवतौ वृक्षान् सम्वर्ध्य, तेषां वृक्षवलिनां समीपे, वातावरण -विकार -शून्ये, निर्मल -वायु -सञ्चार -पूते, प्राकृतिक -प्रकाश-प्रकाशिते, रमणीये क्षेत्रे, शान्तमध्ययनाध्यापनानुकूलं, ध्वनिप्रदूषणरहितं, चाकचक्यहीनं भव्यं गुरुकुलं निर्मातुं सुदृढा परिकल्पनास्ति ।  यस्मिन् गुरुकुले पञ्च-सहस्र -मिताश्र्छात्राः पठितुं शक्नुयुः । कुरुकुलं परितः कदम्वाम्र-निम्वादयो क्षायाप्रदा वृक्षाः पर्याप्ताः स्युः । एतेषां क्षायाया -मुपविश्य धर्मशास्त्र -व्याकरण -न्याय -मिमांसा -योग -वेदान्त -ज्योतिष -कर्मकाण्ड -आयुर्वेद -धनुर्वेद -गान्धर्ववेद -मन्त्रविद्या – रसायनशास्त्र -वनष्पतिशास्त्र -भूगर्भविद्या – खगोल-विद्या- राजनीति -अर्थ शास्त्रदिनांमध्यापनं प्रयोगञ्च कर्तुं पर्याप्तं स्थानं स्यात् ।

प्रस्तावित- गुरुकुल – सभागारस्या स्न्निकटे धनुर्वेद -योगविद्या -मन्त्रविद्या -रसायनशास्त्रा आयुर्वेदज्योतिषादिनां प्रखराम्यासिनां शोधकर्याथं विस्तृता प्रयोग -शालाचस्यात् । तद्दि गुरुकुलं वेद -पुराण -शास्त्रादीनां ध्वनितरङ्गादिविषये क्रियमाणाय शोध -कार्याय समुचितैरत्याधुनिकैरूपकरणैयुक्तं स्यात् । तथा च तत्रार्षग्रन्थेषु निरन्तरं शोधकार्याणि भवेयुः । येन तेषाम्महत्वम्मानवो ज्ञातुं शक्नुयात् । तच्च शास्त्रीयं ज्ञानमनुसरन् सः स्वकीयं जीवनं प्रसन्नतया सञ्चालनं कुर्यात् । तस्य समिप एकस्मिन् प्रकोष्ठे यज्ञशालायाः प्रबन्धः स्यात् । गुरुकुल -यज्ञशालयोमध्ये श्रीराधाकृष्ण- युगलविहारिणो भव्यं मन्दिरं स्यात् । उद्द्यानस्येकस्मिन् कोणे गौशाला ,प्राध्यापकानां निवासालयः ,तृतीयकोण आयुर्वेदास्यौषधालयश्र्च स्याद्यत्र निःशुल्कमौषधं प्राप्येत, चतुर्थे च कोणे छत्रानाङ्ग्कृते मल्लयुध्य-शिक्षायै दण्ड -मुद्गला दिभिर्व्या यामसाधनैः सुसज्जितं मृदुमृद्वा लुका युतं विस्तृतं क्रीडारङ्गनञ्च स्यात् ।

एवं तत्र गुरुकुल आध्यात्मिकताया आधुनिकताया श्र्चाद्भुतः सङ्गमः स्यात् । तत्र ह्यार्षपरम्परया वेद-शास्त्र -पुराणानां मूलार्थपूर्वकं तर्कसम्मतं ,निर्विवादं ,वैज्ञानिक -तथा परिपुष्टं यथार्थं ज्ञानार्जनं भवेत् । येना धुनिको -मानव -समाज आर्षग्रन्थानां महत्वं जानीयादय च सगौरवं निःसंकोचं जीवन -यात्रा कुर्वन् स्वकियञ्चरम लक्ष्यं भगवदनुग्राह्यञ्च प्राप्नुयात् । यतोहियः खलु प्राणी प्राप्ताधिकारोSपि वेदोक्तं नाचरति स ह्यज्ञोSजितेन्द्रियः सन् विकर्मण्यकर्मणि च सल्लग्नः पुनः पुनः भवाटवीं भ्रमन्न सफ़लतां मृत्युञ्चा धिगच्छतिः ।

नाचरेद्यस्तु वेदोक्तं स्वयमज्ञोऽजितेन्द्रियः ।
विकर्मणा ह्यधर्मेण मृत्योर्मृत्युमुपैति सः ॥
( श्रीमद्भागवत महापुराण )

संक्षेपे ये खल्वाधुनिक -परिवेषिणो जना संति ते वर्तमाने प्रचलिताङ्गल – भाषाया सह धरप्रवाहं संस्कृतंब्रुयुः । ससांस्कृतिकभूषा धौतवस्त्र -कञ्चुकोत्तरीयधारिणो जनाः सकलानां भाषाणां जननी भूतया सुरभारत्या सह लोकप्रचलितामाङ्गलभाषाञ्च धाराप्रवाहं वक्तुं पारयेयुः । एतेन प्रयासेण सर्वे भारतीया अधिकारिणो भूत्वा शास्त्राणां यथार्थं सिद्धान्तञ्च गुरुमुखेभ्यः श्रुत्वाधुनिक -भाषा -प्रयोग -माध्यमेन स्वकीयेन वेदसम्मताचरणेन च प्रतिजनं प्रेरयेयुः । तदा भारतवर्ष मिदमदुनापि वास्तविक -रूपेण पूर्ववद् जगद्गुरु -पदवीं प्राप्ष्यति । एवं शास्त्र -सम्मतामाचरणं कृत्वा समग्रं मानवीय -लक्षणञ्चाधिगम्य मनुवयो जीवनस्य चरमं लक्षञ्च लभेत् ।

एभिः संकायैः सहास्मिन् गुरुकुले छात्रावासः, ग्रन्थालयः, अध्यनकक्षाः, क्रीडाङ्गनम्, आचार्यनिवासः, गोशाला, संध्यसदनम्, यज्ञशालाः, अतिथिनिवासादयश्र्च स्युः । यस्मिन् परिसरे प्रविष्ट एव मनसिकी शारीरिकी शान्तिः स्वतः स्फ़ुरेत् । तथा चात्र द्विदेह -प्राणैकधारिणोः श्रीराधामाधवयुगलविहारिणः सुन्दरं मन्दिरञ्च स्या द्यत्रार्च नोपासनयाSध्यात्मिक्या ऊर्जायाः संचारः स्यात्तथा त्मोत्थानस्य मार्गश्र्च प्रसस्तो भवेत् ।  सम्भवत इदं भारतवर्षस्य प्रथमं मन्दिरमभविष्य द्यत्रद्विदेह – प्राणैक धारिणोः श्रीराधामाधवयोर्विग्रहौ स्तः । 

उद्येश्यमिदं परिकल्पना च श्रीयुगलविहारी -सर्व -कारस्य ,कृपया ,पूज्यानां गुरु -पितामहानां दिव्ये नाशीर्वादेन भगवतो विराट् -स्वरूपधारिणः ( भगवतां सर्वेषां ) सह भागितया शीघ्रं पूर्णतामेष्यति । तदा वेद – विग्रहवान् भगवानपि प्रसन्न्तया निःसंदेहं प्रफ़ुल्तामनु भविष्यति । तदा हि सनातन – धर्म ध्वजा न केवलं भारते वर्षे प्रत्युतः समस्ते विश्र्वस्मिन् प्रवहमाणा भविष्यति । तदा निश्चित मेवसनातनसंस्कृतेः संस्काराणाञ्च कृते नूतनो षोदयो भविष्यति ।

है उद्देश्य नहीं इस पथ का श्रान्त भवन में टिक जाना ।
किंतु पहुँचना उस मंजिल तक, जिसके आगे राह नहीं ॥